Αειφόρος Κατασκευή, η νέα τάση της εποχής
Λόγω της αυξημένης κατασκευαστικής δραστηριότητας που παρατηρείται στις μέρες μας οι επιπτώσεις στο περιβάλλον παρατηρούνται όλο και πιο έντονα, τόσο σε τοπικό επίπεδο (π.χ. παραγωγή αποβλήτων), όσο και σε παγκόσμιο (κλιματικές αλλαγές). Οι επιπτώσεις αυτές προκύπτουν από όλα τα στάδια του κύκλου ζωής των κατασκευών: από την εξόρυξη και τη μεταφορά πρώτων υλών, τη φάση της κατασκευής, αυτή της λειτουργίας και συντήρησης καθώς και της κατεδάφισης.
Σύμφωνα με τη Δρ. Δέσπω Φάττα, Λέκτορα Μηχανικής Περιβάλλοντος στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Κύπρου, ο όρος Αειφόρος Κατασκευή δεν αποτελεί πια άγνωστο όρο. Αειφόρος ή Βιώσιμη Κατασκευή είναι «...αυτή που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες». Για να μπορεί να γίνει αυτό θα πρέπει από το αρχικό στάδιο του σχεδιασμού, να πραγματοποιείται η λεγόμενη 'Ανάλυση Κύκλου Ζωής', να συνεκτιμώνται δηλαδή όλα τα στάδια του κύκλου ζωής μιας κατασκευής. Ο σχεδιασμός που λαμβάνει υπόψη αυτές τις παραμέτρους είναι γνωστός ως Οικολογικός Σχεδιασμός.
Πρακτικές οικολογικού σχεδιασμού μπορούν να αποτελούν η χρήση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών, ο περιορισμός της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή πρακτικών για τον περιορισμό της κατανάλωσης της ενέργειας και του νερού, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η εφαρμογή πρακτικών για τον περιορισμό του θορύβου, ο σχεδιασμός για τον περιορισμό και την ολοκληρωμένη διαχείριση των παραγόμενων αποβλήτων από όλα τα στάδια του κύκλου ζωής, η εφαρμογή πρακτικών για τον περιορισμό των αερίων εκπομπών κ.λπ. Με την εφαρμογή συνδυασμού από τις παραπάνω πρακτικές και με τον κατάλληλο σχεδιασμό το κόστος στο στάδιο λειτουργίας του έργου παρουσιάζεται μειωμένο, ενώ παρατηρείται απόσβεση του κόστους κατασκευής.
Ο οικολογικός σχεδιασμός στοχεύει επίσης στην αυξημένη λειτουργικότητα και εργονομία ενώ σχετίζεται και με τις παραμέτρους της ασφάλειας, της υγείας και της αισθητικής. Τέλος, προωθείται η βελτίωση της ποιότητας και της αντοχής, πράγμα που εξασφαλίζει την αυξημένη διάρκεια ζωής ενός έργου.
Στο αρχικό στάδιο ...
Όπως αναφέρει ο Δρ. Ιωάννης Ιωάννου, επίσης Λέκτορας και υπεύθυνος του Εργαστηρίου Δομικών Υλικών του Πανεπιστημίου Κύπρου, ο σχεδιασμός για την ενσωμάτωση αειφόρων πρακτικών από το αρχικό στάδιο μιας κατασκευής, μπορεί να αποβεί προς όφελος των μελετητών και των κατασκευαστών. Κάποια από τα πλεονεκτήματα που μπορούν να παρουσιαστούν είναι η αποφυγή διαχειριστικών προβλημάτων και συγκρούσεων στο μέλλον, η καλύτερη συνεργασία με τις αρμόδιες κρατικές αρχές και τους υπόλοιπους φορείς που εμπλέκονται στα επόμενα στάδια της κατασκευής και η βελτίωση της δημόσιας εικόνας της εταιρίας.
| ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ – ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ |
| Συμμόρφωση με την υφιστάμενη νομοθεσία και εφαρμογή περιβαλλοντικών προνοιών από το αρχικό στάδιο |
| Διαφάνεια |
| Αποφυγή καταστάσεων σύγκρουσης με τους άμεσα επηρεαζόμενους από την κατασκευή κάποιου έργου |
| Καλύτερη συνεργασία με άλλους φορείς που εμπλέκονται στα διάφορα στάδια μιας κατασκευής και με τον ίδιο τον καταναλωτή. |
| Καλύτερη συνεργασία με τις αρμόδιες Aρχές |
| Εκσυγχρονισμός – χρήση μοντέρνων περιβαλλοντικά φιλικών μεθόδων στην κατασκευή |
| Περιβαλλοντικές επιδόσεις ως κίνητρο για μεγαλύτερη αποδοτικότητα των εργαζομένων |
| Βελτίωση δημόσιας εικόνας του οργανισμού - πλεονέκτημα συνέπειας για μελλοντικές επαφές |
Ήδη, ανά το παγκόσμιο, αρκετοί δημόσιοι ή ιδιωτικοί μελετητικοί κατασκευαστικοί οργανισμοί και εταιρείες ανάπτυξης γης καθώς και άλλοι σχετικοί φορείς όπως είναι τα τσιμεντοποιεία καταφεύγουν στην περιβαλλοντική πιστοποίηση τους, εργαλείο χρήσιμο για την προώθηση των υπηρεσιών τους. Αρκετά πλεονεκτήματα προκύπτουν από τέτοια συστήματα όπως είναι ο περιορισμός στην κατανάλωση των φυσικών πόρων, η εξοικονόμηση της ενέργειας και κατά συνέπεια των δαπανών και ο περιορισμός στην παραγωγή των στερεών αποβλήτων.
Στο στάδιο χρήσης ...
Εναλλακτικά ένα έργο μπορεί να γίνει περισσότερο περιβαλλοντικά φιλικό στο στάδιο χρήσης του εάν ο διαχειριστής του αποφασίσει να εφαρμόσει κάποιες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης. Η εφαρμογή αυτή μπορεί να γίνει με επίσημο τρόπο (π.χ. υοθέτηση Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης όπως είναι το ISO14001 και το EMAS ή με οικολογική σήμανση) ή ανεπίσημο (απλή εφαρμογή περιβαλλοντικών πρακτικών). Η υιοθέτηση τέτοιων συστημάτων δεν διασφαλίζει ότι θα βελτιωθούν κάποια χαρακτηριστικά του έργου τα οποία έχουν καθοριστεί από τα στάδια σχεδιασμού και κατασκευής, στοχεύει όμως στη συνεχή βελτίωση της περιβαλλοντικής του απόδοσης.
| ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΧΡΗΣΗΣ ΜΙΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ |
| Εκσυγχρονισμός – χρήση μοντέρνων περιβαλλοντικά φιλικών μεθόδων διαχείρισης και εξασφάλιση υψηλής ποιότητας |
| Καλύτερη διαχείριση οργανισμού - καλύτερη συνεργασία με διάφορους φορείς. Ενεργός εμπλοκή του προσωπικού. |
| Διαφάνεια για τις μεθόδους / πρακτικές που χρησιμοποιούνται |
| Συμμόρφωση με την υφιστάμενη περιβαλλοντική νομοθεσία |
| Μείωση κατανάλωσης (π.χ. ενέργειας, νερού) και άρα μείωση δαπανών |
Προς την εφαρμογή του οικολογικού σχεδιασμού...
Για την προώθηση του οικολογικού σχεδιασμού αριθμός οργανισμών και συνεταιρισμών ανά το παγκόσμιο έχουν δημιουργήσει συγκεκριμένα λογισμικά εργαλεία για την αξιολόγηση, εκτίμηση και σύγκριση της περιβαλλοντικής απόδοσης κυριως των κτηρίων. Οι κυριότερες κατηγορίες τέτοιων εργαλείων είναι (α) Αυτά που βασίζονται στον έλεγχο συγκεκριμένων περιβαλλοντικών παραμέτρων όπως είναι η χωροθέτηση, η κατανάλωση ενέργειας και νερού, η επιλογή των υλικών, η περιβαλλοντική ποιότητα κ.α. και (β) Εργαλεία που βασίζονται στη μεθοδολογία της Ανάλυσης του Κύκλου Ζωής.
Επίσης, έχουν δημιουργηθεί ειδικά λογισμικά για σκοπούς εναρμόνισης με νομοθετήματα που σχετίζονται με θέματα εκτίμησης της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων. Στόχος είναι η έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης κατά την κατασκευή, την πώληση ή εκμίσθωση ενός κτηρίου. Η ενεργειακή πιστοποίηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα θετικό «σήμα απονομής» για ένα νέο κτήριο το οποίο είναι καλύτερο σε σχέση με τις απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης. Στην Κύπρο, έχει δημιουργηθεί τέτοιο λογισμικό από την Υπηρεσία Ενέργειας του Υπουργείου Βιομηχανίας και Τουρισμού το οποίο και έχει σχεδιαστεί για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων, για κτήρια εμβαδού μικρότερου των 1000 τ.μ. χωρίς κεντρικό σύστημα επεξεργασίας του αέρα.
Η εφαρμογή πολιτικής για τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις αποτελεί επίσης σημαντικό βήμα στη συμπερίληψη, από δημόσιους φορείς και οργανισμούς, περιβαλλοντικών παραμέτρων, τόσο σε επίπεδο σύναψης συμβάσεων για νέες κατασκευές και αναπαλαιώσεις, όσο και σε επίπεδο υιοθέτησης περιβαλλοντικών πρακτικών στις υφιστάμενες εγκαταστάσεις.
Οι σύγχρονες αυτές τάσεις και πολιτικές έρχονται σταδιακά να καταστήσουν τις έννοιες της αειφορίας και της Ανάλυσης Κύκλου Ζωής ως απαραίτητες για το μέλλον των κατασκευών. Αυτό που απομένει είναι να γίνει αντιληπτό από όλους τους εμπλεκόμενους στον κατασκευαστικό κλάδο ότι η εφαρμογή τέτοιων πρακτικών αποβαίνει προς όφελος τόσο των ιδίων όσο και του ίδιου του καταναλωτή.
Το πρόγραμμα SUSCON «Αειφόρος Κατασκευή στο Δημόσιο και Ιδιωτικό Τομέα μέσω της Ολοκληρωμένης Πολιτικής Προϊόντων» το οποίο έχει ξεκινήσει τον Οκτώβριο του 2006 και θα ολοκληρωθεί το Σεπτέμβριο του 2008 και στο οποίο συμμετέχουν το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Κύπρου, το ΕΤΕΚ, η Εταιρεία Cybarco και άλλοι φορείς από την Ελλάδα στοχεύει στην προώθηση περισσότερο φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικών στον κατασκευαστικό τομέα. Στο πλαίσιο αυτό θα διοργανωθεί ο 1ος διαγωνισμός Αειφόρου Κατασκευαστικής Δραστηριότητας ο οποίος και θα στοχεύει στην ανάδειξη των περιβαλλοντικών επιδόσεων οργανισμών είτε του δημόσιου είτε του ιδιωτικού τομέα που ασχολούνται με το μεγάλο θέμα των κατασκευών (Πληροφορίες: Μαργαρίτα Βατυλιώτου τηλ. 22452486, Μαρία Μονού, 22466418, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλονιος, Πολυτεχνική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κύπρου, www.uest.gr/suscon).
